Тұз - натрий мен хлордан тұратын, яғни адам ағзасына керекті химиялық элементтердің бірі. Тұздар негізінде бірнеше биологиялық функцияларда, соның ішінде адам бойындағы сұйықтық тепе-теңдігін ұстап, жүйке жүйесінде және бұлшық еттің жиырылуында маңызды рөл атқарады.

Жас және жыныс бойынша тұзды күніне тұтыну нормасы

 (граммен есептегенде)

Ескерту: Ересектер күніне тұзды 5 граммнан аз қолданса, қан қысымын төмендетуге, жүрек ауруына, инсульт және инфаркт қаупін азайтуға көмектеседі.

Тұздың түрлері

Тазартылған тұз (қарапайым ас тұзы) - барлығымызға белгілі, күнделікті өмірде қолданып жүрген қатты ұнтақталған, қоспалар мен микроэлементтердің көп бөлігі алып тасталынған тұздар қатары.

Теңіз тұзы - аз тұзы сияқты, натрий хлорид. Алайда, өңдеу әдісіне байланысты оның құрамында калий, темір, мырыш сияқты әр түрлі микроэлементтер бар.

Гималай тұзы (қызыл тұз) - темір оксидінің іздері жиі кездеседі, яғни қызыл түс беріп тұрады. Түсіне қарамастан, күнделікті ас тұзына қарағанда құрамындағы натрий төмендеу.

Йодталған тұз - құрамында йодтың белгілі бір мөлшері бар тұздар.

Пайдасы:  

· Тұмау (ОРВИ), гайморит, созылмалы ринит. Мұрынды, тамақты тұзды сумен шаю тыныс алуды жеңілдетеді және мұрын қуысындағы артық ылғалды алып тастайды, осылайша ісінуді жояды. Сонымен қатар ингаляция ретінде пайдалануға болады.

· Стресстен арылуға. Ваннаға тұзды қосып қабылдаса, стресске қарсы әсерін арттырады.

· Тері аурулары. Есекжем, нейродермит және безеу секілді тері ауруларында емдеуге болады. Өйткені, тұзды су теріні сәл құрғатып, қабынуды жояды және терінің қалыпқа келуін жеңілдетеді.

· Тіс және қызыл иек аурулары. Тұзды су қызыл иектің қабынуын басады және тіс эмалін қатайтады.

· Диарея (іш өту). Іш өткен кезде ағзада су-тұз теңгерімі бұзылады, оны қалпына келтіріп, ағзаны сусызданудан сақтау үшін суға тұз қосып ішу қажет. 

Зияны:

 · Тұзды көп мөлшерде тұтынғанда  ағзадағы сұйықтықтың шығуы қиындайды. Соның салдарынан ісіну пайда болып, натрий хлоридінің қалдықтары жинала береді.

· Қан қысымын көтереді. Ауру асқынған жағдайда, адам инсульт алуы мүмкін.

·Тұзды көп мөлшерде қолдану бауыр, бүйрек, жүрек ауруларына әкеліп соғады.

· Жүрек-қан тамырлары ауруларының қаупі артады, қауіп тобына қатерлі ісік, қант диабеті, созылмалы өкпе аурулары кіреді.

Тұз мөлшерін азайтудың әдістері:

-Тамақты қатты қуырмаңыз, сол кезде азық-түліктегі тұздың дәмі жақсы сақталады.

- Дастархандағы тұзды көкөніс пен дәмдеуіштер қоспасына ауыстырыңыз;

- Тамақты үйде дайындап ішуге тырысыңыз. Мамандардың айтуынша, мейрамхана тағамдарында тұз мөлшері көбірек болады.

- Өнімнің сапасына және құрамына мән беріңіз. Құрамы жазылған тізімнің басында тұрған ингредиенттердің мөлшері көп дегенді білдіреді. Сондықтан, тұздың соңғы жағында болуын және мөлшерін тексеріңіз.

- Кетчуп, қыша, ащы дәм қосарлардан бас тартыңыз. Маринадталған қиярды да көп жемеген жөн. Егер оны қатты ұнатсаңыз, құтыдағы қиярдың суын төгіп, маринадталған қиярларды салқын сумен бір шайып алыңыз;

- Тамақты қосымша тұздаудың қажеті жоқ. Тамақ пісіру кезінде қосқан тұзыңыз жеткілікті.

- Тұзды өлшеуіш қасықпен салыңыз. Сол кезде қандай мөлшерде қолданып жатқаныңызды біліп отырасыз және азайтуға мүмкіндік болады.

Тұзға шектеу қойғаннан кейін, 1 айдан соң тамақтың шын дәмін сезіне бастайсыз. Дәм сезу рецепторлары қалпына келіп, тұзға деген қажеттілік өз-өзінен азаяды.

Ас тұзын немесе кез-келген тұзды қолданар алдында ағзаңызға пайдасы да, зияныда бар екенін түсіну қажет. Мөлшерінен асырмаңыз!